De Home Page illustratie – 1892

De afbeelding op de ‘Home’ pagina is een illustratie van Sidney Paget bij het Sherlock Holmes verhaal ‘The adventure of the cardboard box’ door Arthur Conan Doyle. Het verhaal werd voor het eerst gepubliceerd in The Strand Magazine in 1892. Het plaatje staat in een oud boekje in mijn bezit, met de titel De dood van Sherlock Holmes – De terugkeer van Sherlock Holmes. Het bundeltje moet een van de eerste Nederlandse vertalingen van deze twee verzamelingen Sherlock Holmes verhalen zijn, want mijn exemplaar, uitgegeven bij Blankwaardt & Schoonhoven te Rijswijk (Z.H.), is van 1916. Hierin heet het verhaal overigens meer luguber ‘De afgesneden ooren’.
Het is een dramatische en noodlottige geschiedenis. Vanwege de controversiële inhoud (niet de gruwelijkheden, maar overspel) werd het verhaal aanvankelijk niet opgenomen in de Britse editie van de bundel waar het voor in aanmerking kwam: The Memoirs of Sherlock Holmes, 1894. Het werd eerst wel opgenomen in de Amerikaanse editie, maar ook daaruit al kort daarop verwijderd. Pas veel later (ik meen vanaf 1917) kreeg het weer een plaats in de Engelstalige boekuitgaven.
Van het verhaal is vooral de laatste alinea me bijgebleven. Ik geef de oorspronkelijke, Engelse tekst.

“What is the meaning of it, Watson?” said Holmes, solemnly, as he laid down the paper. “What object is served by this circle of misery and violence and fear? It must tend to some end, or else our universe is ruled by chance, which is unthinkable. But what end? There is the great standing perennial problem to which human reason is as far from an answer as ever.”

De zalige overtuiging dat het ondenkbaar is dat het universum beheerst zou worden door toeval en dat alles toch zeker een doel zal hebben, stemt melancholiek. Nescio keek daar pijnlijk nuchter tegenaan. Hij schreef omstreeks 1913 in Titaantjes : “Gods doel is de doelloosheid. Maar voor geen mensch is het weggelegd dit bij voortduring te beseffen.” Ook zo’n uitspraak die een leven lang kan blijven nagalmen.

* * *